Zapalenie okostnej: od fazy ostrej do stopniowego obciążenia

Zapalenie okostnej, fachowo nazywane periostitida, to problem, który najczęściej dotyka sportowców, ale może wystąpić również u osób zdrowych. Występuje w przedniej części piszczeli, zwłaszcza przy nagłym wzroście obciążenia, na który organizm nie jest przygotowany. Obudowa kości jest bogato unerwiona i unaczyniona, dlatego stan zapalny objawia się znacznym bólem podczas chodzenia i innych ruchów.

Co jest przyczyną zapalenia okostnej?

Przyczyny mogą być różne. Do najczęstszych należą na przykład nieprawidłowa technika uprawiania sportu, nieodpowiednie obuwie, twarde nawierzchnie lub inny sprzęt, który może zwiększać obciążenie kończyn dolnych. Jednak bardzo często stan zapalny występuje po prostu dlatego, że sportowiec lub osoba aktywna fizycznie nie stosuje się do stopniowego zwiększania obciążenia. Skoki w intensywności treningu lub objętości ćwiczeń są szkodliwe dla organizmu, a okostna reaguje bólem.

1. Faza ostra: zaczynamy od lekkich ćwiczeń

W ostrej fazie kluczowe jest rozpoczęcie od lekkich ćwiczeń, które nie obciążają całego ciała. Koncentrujemy się na wzmacnianiu mięśni przedniej części podudzia, zwłaszcza mięśnia piszczelowego przedniego, które są prostownikami nogi. Ćwiczenia mogą być izometryczne, czyli polegające na utrzymywaniu pozycji bez ruchu, lub z ruchem – wielokrotnym unoszeniem nogi – w zależności od tego, co pacjent lepiej toleruje i co nie powoduje bólu.

2. Przejście do obciążenia pionowego

Gdy ćwiczenie w pozycji leżącej lub rozluźnionej jest bezbolesne, można przejść do ćwiczeń wertykalnych, czyli wstawania i stopniowego obciążania kończyn dolnych ciężarem własnego ciała. Przykładem jest chodzenie na piętach, które aktywuje mięśnie przedniej części piszczeli, a jednocześnie przyczynia się do rozwoju zgięcia grzbietowego stawu skokowego. Ćwiczenia te należy wykonywać tylko wtedy, gdy poprzednie ćwiczenie w pozycji rozluźnionej nie powoduje bólu, a obciążenie można stopniowo zwiększać, na przykład za pomocą sprzętu oporowego lub ciężarków. Celem jest umożliwienie sportowcowi wykonywania ćwiczeń bez bólu.

3. Faza zaawansowana: stabilność i dynamika

Bardziej zaawansowana faza rehabilitacji obejmuje połączenie stabilności i dynamiki. Ćwiczenia trifleksyjne – zginanie grzbietowe stawu biodrowego, kolanowego i skokowego z oporem – wzmacniają stabilność stojącej kończyny dolnej, jednocześnie aktywnie angażując nogę w ruchu. Ćwiczenia te przygotowują ciało do powrotu do pełnej aktywności sportowej i zapewniają utrzymanie prawidłowej pozycji kończyny dolnej podczas złożonych ruchów.

Kiedy rehabilitacja jest skuteczna?

Skuteczna rehabilitacja zapalenia okostnej wymaga stopniowego przejścia od ostrego bólu, poprzez stopniowe obciążanie, do ćwiczeń dynamicznych. W pierwszej fazie rozpoczynamy od lekkich ćwiczeń w pozycji leżącej, następnie przechodzimy do obciążenia pionowego i chodzenia na piętach, a na końcu dodajemy ćwiczenia złożone, łączące stabilność i dynamikę. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest bezpieczne przejście od ostrego stanu zapalnego do pełnej aktywności sportowej bez bólu.